Ik ben gewoon hier
In vijf zalen van het Centraal Museum in Utrecht ervaar je hoe het is om te leven met een handicap. De tentoonstelling Ik ben gewoon hier verrast en ontroert, maar schuurt soms ook. Kunstenaars met en zonder beperking laten je kijken door hun ogen. Donateur Gemma Peters en maker Eline Pollaert van het Kreukelcollectief bezochten samen de expositie.
Originele tekst voor Cultuurfonds Magazine door Florence Tonk
Tekst bewerkt voor web
Kunst, ongemak en humor
Het Kreukelcollectief stelde de tentoonstelling samen. Zij kozen werk uit de collectie van het museum en nodigden kunstenaars uit hun netwerk uit. Sommige van hen exposeren voor het eerst. Zoals Noli Kat, die haar werk maakte vanuit bed. Gemma was diep onder de indruk van haar kunstwerk BedBound: “Haar werk raakt me misschien wel het meest. Hoe ze terugkijkt, vanuit die witte lakens, haar krachtige blik!”
De tentoonstelling is niet bedoeld om bewondering of medelijden op te roepen. Wel om ruimte te maken voor erkenning en andere perspectieven. “Een handicap lijkt misschien iets van ‘de ander’, maar hoe langer je leeft, hoe groter de kans dat je er zelf ook mee te maken krijgt,” aldus Eline. “Een op de zes Nederlanders heeft een beperking.”
De wereld is niet voor iedereen ingericht
In de eerste zaal, De Staarkamer, draait het om staren. Eline kent die blikken want heeft bij het lopen een stok nodig vanwege een aangeboren aandoening. Daarom gebruikt het Kreukelcollectief bewust het woord gehandicapt. "Een beperking gaat over hoe mijn aandoening mij als individu beperkt. Die beperking wordt een handicap wanneer ik me moet bewegen in een wereld die niet gemaakt is voor mensen zoals wij.”
De tentoonstelling laat zien hoe mensen met een handicap kunst maken, leven en vechten voor verandering. En hoe rijk dat leven is. “Wij drieën dragen een bril, maar 300 jaar geleden toen er nog weinig brillen bestonden, waren wij visueel gehandicapt.”
Zien, ruiken, voelen, liggen
Ik ben gewoon hier is toegankelijk gemaakt voor iedereen. Je mag niet alleen kijken, maar ook ruiken, horen en voelen. Er is een speciale rondleiding voor doofblinde bezoekers. En voor wie niet lang kan staan, staat er een ruststoel klaar. Eline: "Heerlijk voor mensen zoals ik want naar een museum gaan is voor mij erg vermoeiend.”
Toch is niet alles gemakkelijk. Gemma vond een animatie over dragerschapstesten heftig: “Het filmpje met aandoeningen waarop wordt gescreend met dragerschapstesten. Je ziet in het filmpje hoe mensen letterlijk worden uitgegumd. [...] Wie oordeelt wat een waardevol leven is?”
“Cultuur is een levensnoodzaak, voor het publiek en voor de kunstenaars zelf.”
Cultuur als levensnoodzaak
Zonder steun van donateurs was deze tentoonstelling er niet geweest. Eline: “We hebben er drieënhalf jaar aan gewerkt en we hebben erg veel van elkaar geleerd. [...] Ik hoop oprecht dat dit een impuls kan zijn voor de museumwereld in Nederland om meer met handicap te doen.”
Gemma is trots dat ze heeft bijgedragen. “Ik ben blij dat ik daar straks via mijn testament aan kan bijdragen.”